Γέλιο στο σκοτάδι

Vladimir Nabokov
Εκδόσεις: Άγρα
Σελίδες: 258
Τίτλος πρωτοτύπου: Camera obscura
Μετάφραση: Ανδρέας Αποστολίδης

Το "Γέλιο στο σκοτάδι" γράφτηκε από τον Nabokov αρχικά στα ρωσικά και εκδόθηκε στα γαλλικά το 1933. Η μετάφραση του δεν πρέπει να ήταν και τόσο καλή, καθώς το κείμενο δέχτηκε όχι και τόσο καλά σχόλια από την κριτική της εποχής. Έτσι το 1938 ο ίδιος ο Nabokov το μετέφρασε στα αγγλικά με τον τίτλο "Laughter in the dark" με σκοπό να του προσδώσει το κύρος και την αίγλη που δεν του είχε αποδοθεί εξαιτίας των κακών μεταφράσεων του ως τότε. Με αυτή την μορφή εκδόθηκε τελικά και στην Αμερική.

Η πλοκή του βιβλίου τοποθετείται κυρίως στην Γερμανία και συγκεκριμένα στο Βερολίνο. Ο Αλμπίνους είναι ένας μέσης ηλικίας άνδρας, κριτικός έργων τέχνης, πετυχημένος και αναγνωρισμένος. Πλούσιος με κοινωνικό κύκλο ζει με την οικογένεια του, την γυναίκα του Ελισάβετ, αξιολάτρευτη που όμως ποτέ δεν τον γέμισε πραγματικά και την κόρη του Ίρμα. Η Μαργκό είναι μια δεκαεξάχρονη έφηβη, έξυπνη, πανέμορφη που εγκαταλείπει την διαλυμένη οικογένεια της-η οποία αντιμετωπίζει πολλών ειδών προβλήματα και που ποτέ δεν της συμπεριφέρθηκε σωστά σαν παιδί. Αυτό που αναζητά και προσπαθεί να βρει είναι η ασφάλεια, συνοδευόμενη όμως πάντα από το χρήμα, την δόξα και την καλοπέραση. Ο Ρεξ είναι ένας υποτίθεται φημισμένος και αξιόλογος καλλιτέχνης, πανούργος χαρακτήρας, που αυτό που τον χαρακτηρίζει είναι να εκμεταλλεύεται καταστάσεις και να διασκεδάζει με τις συμφορές των άλλων. Οι τρεις ήρωες του βιβλίου συνδέονται ο ένας με τον άλλο κάτω από διαφορετικές συνθήκες και τελικά δημιουργείται ένα ιδιόμορφο ερωτικό τρίγωνο καθώς αναπτύσσεται η πλοκή του βιβλίου. Η κατάληξη είναι ο Αλμπίνους πέφτοντας θύμα της αφέλειας και των επιθυμιών του να χάσει σταδιακά την ευτυχία του, τα λεφτά του και την ίδια την υγεία του.

Ο Nabokov στις δυο πρώτες προτάσεις του έργου έχοντας πλήρη επίγνωση, μας δίνει την όλη ιστορία που θα ακολουθήσει και μας προϊδεάζει και για το τέλος του.  Το εντυπωσιακό όμως είναι ότι παρόλα αυτά σε κανένα σημείο δεν έχασα το ενδιαφέρον μου κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. Ίσα ίσα ήμουν πάρα πολύ περίεργος στο πως θα εκτυλιχθεί η πλοκή και με ποιο τρόπο θα καταλήξει. Αναμφίβολα αυτό είναι κατόρθωμα ενός μεγάλου συγγραφέα. Οι χαρακτήρες που τα κύρια γνωρίσματα τους είναι τόσο διαφορετικά μεταξύ τους, είναι απλά φανταστικοί. Συμβάλουν στην δημιουργία μιας γοητευτικότατης πλοκής που την χαρακτηρίζει η ειρωνεία και αναδεικνύει την παρωδία της όλης υπόθεσης. Την γραφή τη βρήκα υπέροχη και μιας και το βιβλίο είναι σχετικά μικρό, νομίζω πως θα δυσκολευτείς πολύ να το αφήσεις από τα χέρια σου. Μέσα από τις σελίδες του ο συγγραφέας μας δείχνει πως η εμμονή γενικά είναι κακός σύμβουλος, αφού τυχαίνει να λειτουργεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε να μας κάνει να μην μπορούμε να δούμε όλα αυτά που συμβαίνουν μπροστά μας και υποκύπτοντας στους κανόνες της να αγνοούμε τις προτροπές-συμβουλές των γύρω μας.

Τελειώνοντας το, μου δημιουργήθηκε η πολύ ευχάριστη αίσθηση ότι διάβασα καλή λογοτεχνία. Περιττό να πω, πως αν ήταν μέρα τη στιγμή που ολοκλήρωσα την ανάγνωση θα είχα βγει κατευθείαν έξω σε κάποιο βιβλιοπωλείο για να αγοράσω κάποιο βιβλίο του Nabokov (η "Λολίτα" πλέον είναι θέμα χρόνου) ή κάποιου άλλου Ρώσου συγγραφέα. Τόσο θετικά επηρεάστηκα από το συγκεκριμένο.